Księgi metrykalne obecnie zaginione z terenu dieceji przemyskiej

Temat nie powiązany z główną linią bloga, jednakże w pewien sposób tłumaczy dlaczego spisy poddanych często pozostają jedyną możliwością na poznanie genealogii przodków na terenie podkarpacia.

Dopisane 22 września 2023:

W uzyskaniu prezentowanych poniżej wyników bardzo mi pomógł Sławomir T. Nowak.

 Udało się potwierdzić zeznania L. Weiraucha i jego sekretarki o przewiezieniu ksiąg metrykalnych z Krakowa do Coburga w 1945 roku. Tym samym można przyjąć, że także inne fakty dotyczące tej sprawy są prawdziwe w ich zeznaniach.

Chronologia:

  • Sierpień 1944 – wywóz akt z Sieppenstelle Krakau „do Rzeszy”, Max Kassbacher w prywatnej rozmowie mówi, że do Karpacza
  • Po sierpniu 1944 – nowa siedziba Sippenstelle Krakau, Janowice Wielkie
  • Marzec 1945 – jeden wagon z aktami Sippenstelle Krakau dociera do Coburga
  • Listopad 1945 – raport wywiadu 3 armii USA o aktach metrykalnych znajdujących się w Coburgu
  • Marzec 1946 – zlecenie transportu materiałów metrykalnych z Coburga do punktu zbiorczego „Monuments Fine Arts and Archives” w Bambergu
  • 20 Marzec 1946 – Lt. Albright dwoma ciężarówkami przewozi materiały metrykalne z Coburga do Norymbergi
  • 21 Marzec 1946 – Lt. Albright dwoma ciężarówkami przewozi resztę materiałów
  • Maj 1946 – transport restytucyjny  K. Estreichera dociera z Norymbergi do Krakowa, wśród materiałów 68 skrzyń metryk Sippenstelle Krakau
  • Listopad 1946 – żądanie strony polskiej o  80 skrzyń metryk znalezionych w Coburgu
  • Luty 1947 – przesłanie informacji stronie polskiej o przekazaniu metryk znalezionych w Coburgu do punktu zbiorczego w Bambergu

 





PDF z polskim żądaniem zwrotu:

https://drive.google.com/file/d/1n9XZYkMtLCdexCqFpGcoQBZVKvQQQPir/view?usp=sharing

Informacje z ANK dotyczące materiałów metrykalnych przywiezionych z Norymbergi w maju 1946 roku:


 



Możliwe scenariusze biorąc pod uwagę wymienione wyżej informacje to (od najbardziej prawdopodobnego):

a)     metryki „przemyskie” zaginęły w Coburgu w 1945 roku lub na początku 1946 roku;

b)   inne miejsce wywozu metryk – trzeci transport (Karpacz, wzmiankowany przez Maxa Kassbachera w sierpniu 1944 lub zupełnie inne miejsce);

c)   zniszczenie lub zrabowanie w trakcie transportu do Brzegu lub w trakcie przechowywania metryk w Brzegu – najmniej prawdopodobna możliwość - tworzę listę wszystkich ksiąg metrykalnych wywiezionych ze Lwowa by sprawdzić procentowy współczynnik strat (dla skrzyń numer 4, 5 oraz 32 wojnę przetrwało ponad 90% materiału - jak dotąd brak zidentyfikowania zniknięcia akt z całej skrzyni poza metrykami "przemyskimi").

Falsyfikacja hipotezy (A) poprzez dokładną kwerendę w aktach 3 armii USA (zwłaszcza odszukanie raportu z 24 listopada 1945, i być może innych związanych z przesłuchaniem L. Wieraucha przez CIC). Falsyfikacja hipotezy (B) kwerenda Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze oraz ewentualnie akta AP Wrocław o. Jelenia Góra. Kwerendy uzupełniające w AAN.

Uzyskane wiadomości, w skrócie:

Ustalenie miejsca wywozu (jednego z miejsc?) metryk z Krakowa do Coburga, oraz ustalenie faktu przetrwania materiału metrykalnego (prof. B. Musiał założył, że L. Weirauch kłamał i metryki zniszczył B. Musiał, Deutsche Zivilverwaltung und Judenverfolgung im Generalgouvernement, 1999, strona 322). Co najmniej jedna skrzynia z aktami nie została przez Amerykanów zwrócona stronie polskiej, istnieje  niezgodność 68 skrzyń zwrócono – według niektórych dokumentów (żądanie strony polskiej z listopada 1946)  znaleziono 80 skrzyń.

 

 

Dopisane 23 sierpnia 2023:

Utworzenie „miejsca awaryjnego” w Rabce Zdrój – kwiecień 1944.

Biuro Genealogiczne w Dziale Ludności i Opieki Społecznej przy Rządzie Generalnego Gubernatorstwa w Krakowie przeniosło istniejące zbiory metryk do miejsca awaryjnego w Bad Rabka w powiecie Nowy Targ, dystrykt Kraków, około 70 km od Krakowa. Tam w Kindersanatorium III, dawnej klinice chorób płuc, udostępniono trzy pomieszczenia Biuru Genealogicznemu do zabezpieczenia dokumentacji pisemnej. Układ tych pomieszczeń wynika z załączonego szkicu. Pomieszczenia te znajdują się na parterze. Budynek ma cokół z kamienia, ale cały jest obity impregnowanym, ognioodpornym drewnem, w stylu góralskich drewnianych domów. Pozostałe pomieszczenia budynku są dostępne dla innych służb jako miejsce awaryjne, gdzie obecnie przechowywane są meble drewniane, maszyny do pisania itp. Zgłoszono wniosek o zabezpieczenie okien kratami żelaznymi, ponieważ zabezpieczany materiał to bezcenne dokumenty. Straż drugiej służby stacjonującej w budynku przejęła nadzór nad wyżej wymienionymi pomieszczeniami. Zwracam się z prośbą, mając na uwadze przedstawione okoliczności, które uniemożliwiają obecnie przetwarzanie wniosków, o powstrzymanie się od przesyłania kolejnych wniosków o wydanie dokumentów żydowskich, przynajmniej na razie. Po uporządkowaniu i przeglądzie metryk żydowskich zastrzegam sobie prawo do dalszych komunikacji.





Potwierdzenie ewakuacji Sippenstelle Krakau do Janowic Wielkich (Jannowitz), bez daty, zapewne po wrześniu 1944.


 Wywóz akt Sippenstelle z Krakowa - sierpień 1944.



Dopisane 20 lipca 2023:

Poniżej wskazania na trop coburski gdzie schronili się w marcu/kwietniu 1945 roku pracownicy Bevölkerungswesen und Fürsorge GG (pod niego podlegał Sippenstelle Krakau).

„Podczas ucieczki część pracowników urzędu pozostała razem. Pan Weirauch wrócił do nas w Jannowitz w Karkonoszach, gdzie początkowo się osiedliliśmy. Miał ze sobą ciężarówkę, dzięki której kontynuowaliśmy dalszą ucieczkę z Jannowitz. Pod koniec wojny ostatni członkowie urzędu zostali zgromadzeni w Einbergu koło Coburga. Wtedy razem byli małżonkowie Weirauch z dzieckiem, małżonkowie Reuter z dzieckiem, małżeństwo Dolegny, panna Wesseling i ja. Ponadto mieliśmy jeszcze dwóch Ukraińców, którzy pilnowali pojazdu. Czasami dołączał również pan Türk. Po krótkim pobycie w Coburgu przybył wagon towarowy, prawdopodobnie już czekał na nas na dworcu kolejowym, gdy dotarliśmy do Coburga. W tym wagonie znajdowały się akta naszego urzędu oraz wiele "Judenmatrikel" (spisów Żydów?). W każdym razie wagon był pełen akt. Osobiście nie przyjrzałam się zawartości wagonu, ale widziałam paczki akt, które były przewożone przez Ukraińców, w jednym z budynków fabrycznych, gdzie mieliśmy pomieszczenie.“ [Protokoll der Vernehmung von Erna Schnorrenpfeil, geb. Hampel, der Sekretärin von Lothar Weirauch, Staatsanwaltschaft Dortmund vom 08.10.1962] za odpisem w: Rupert Appeltshauser, „Hitlers Helfer der „zweiten Reihe“: Das Fallbeispiel einer belasteten Dienststelle und deren Entsorgung in der fränkischen Provinz”, 201-226, Coburg, 2016.

Co się tyczy wagonu towarowego z pełnym materiałem dokumentacyjnym, L. Weirauch przedstawia jego dalsze losy w swoich przesłuchaniach w ten sposób: "Przyniosłem z Generalnego Gubernatorstwa interesujące pod względem etnicznym dokumenty oraz tajne rzeczy departamentu, a także tajne sprawy Rzeszy do Coburga zamiast zniszczyć je zgodnie z rozkazem w Krakowie. Przekazałem te akta komandu amerykańskiego CIC" („Counter Intelligence Corps” – wywiad kontrwywiadu armii amerykańskiej). [B. Musial, Deutsche Zivilverwaltung und Judenverfolgung im Generalgouvernement].

Dopisane 16 lipca 2023:

Lista ksiąg ze spisu wykonanego przez Baranietzkiego w Archiwum Lwowskim, kolorem zielonym oznaczono księgi które obecnie znajdują się w Archiwum Diecezji Przemyskiej - zostały one w 1943 zwrócone do Przemyśla (księgi zapowiedzi i przez zapewne pomyłkę także zawierające metryki):

https://drive.google.com/file/d/1IYxGGPN0nMM7qshn0XZALlo5d97gy_J7/view?usp=drive_link

Lista 804 ksiąg metrykalnych które Niemcy wywieźli z Lwowa do Krakowa w marcu 1944 roku, obecnie wszystkie księgi z tej listy są zaginione (jeśli ktoś widział jakąkolwiek z tej listy - proszę o kontakt):

https://docs.google.com/spreadsheets/d/1ceAVuDhnY-EA8SnjmQ8ueNeDdXBoFEZvtdpo7XM3vqA/edit?usp=drive_link


Dopisane 15/07/2023:

Jeśli chcecie wesprzeć moje działania poprzez finansowanie planowanych kwerend w archiwach niemieckich (Bundesarchive Koblencja w pierwszej kolejności), poproszę o datek:

https://zrzutka.pl/g2zp5s

Materiały katalogu Baranieckiego obecnie w AN Kraków sygnatura 29/427/74 zawierają spis ksiąg metrykalnych składowanych we Lwowie zagrabionych z Archiwum Diecezji Przemyskiej. Czerwonym podkreśleniem prawdopodobnie oznaczono księgi które dotarły do Krakowa w transporcie z marca 1944 roku, zdjęcia do pobrania z mojego google drive:

https://drive.google.com/drive/folders/1q7hJ00MSmQZnsuRyzdxtRqdbZpZ6FduJ?usp=drive_link

 

Dzięki staraniom dr Kwolka przed 1939 Archiwum Diecezjalne w Przemyślu zgromadziło dużą kolekcję ksiąg metrykalnych z okresu staropolskiego. 

Księgi metrykalne zebrane przez dr Kwolka zostały w 1940 roku wraz z całym archiwum diecezji przemyskiej zostały zrabowane przez sowietów. Umieszczone we Lwowie miały trafić na makulaturę, lecz zajęcie miasta w 1941 przez Niemców uniemożliwiło to. Zostały włączone do zasobu Archiwum we Lwowie a następnie około 1942/3 do Metrikenstelle Lamberg. Na rozkaz dr Randta wysłano je 21 marca 1944 do Sippenstelle Krakau gdzie dotarły bez strat (inne akta Metrikenstelle Lamberg w maju 1944 wywieziono do Rabki a jesienią 1944 do Brzegu gdzie przetrwały wojnę). Akta z Metrikenstelle Krakau końcem sierpnia 1944 wywieziono prawdopodobnie w Sudety (Jannowitz) a następnie w marcu 1945 prawdopodobnie do Coburga w Bawarii a stamtąd pod koniec wojny (kwiecień 1945) prawdopodobnie do Norymbergi. Tam ślad się urywa. Prawie wszystkie księgi metrykalne staropolskie będące przed 1939 w archiwum diecezjalnym są obecnie zaginione. Zachowały się księgi zapowiedzi, oraz akta niemetrykalne. Poniżej lista wywozowa ze Lwowa z marca 1944. 

 

Odnośne metryk i Archiwum Diecezjalnego w Przemyślu to wypisane tutaj księgi nie znajdują się obecnie w Archiwum - ostatnie pewne miejsce przechowywania i data to 27 marca 1944, Kraków.
Potem mam pewne tropy (dość mocne) ale jednak opierające się na zeznaniach pracowników administracji GG, którzy z różnych względów nie zawsze mówili prawdę.
Obawiam się, że z dużym prawdopodobieństwem te zaginione metryki uległy zniszczeniu (wiosną 1945 roku) - nie ma na to jednak żadnych dowodów ani nawet poszlak.

Pełny i dokładny spis zaginionych akt metrykalnych zrabowanych z Archiwum Diecezji Przemyskiej w trakcie II wojny światowej przygotowuje ks. S. Nabywaniec, W. Ziobro z którymi wymieniam się materiałami - spis ten ma zostać dodany do katalogu strat wojennych (http://dzielautracone.gov.pl/).

W poniższym spisie liczba ksiąg podana jest błędna, powstał on w ekspresowym tempie stąd te drobne pomyłki (tak samo błędnie wpisano Rudolowice). Należy także zauważyć, że wzmiankowane tutaj księgi po 1784 z sygnaturami zaczynającymi się na D (ostatnie pozycje) zostały pomiędzy marcem a sierpniem 1944 przewiezione do Rabki skąd wraz z innymi księgami trafiły do Brzegu gdzie odkryto je jesienią 1946 roku - obecnie przechowywane są w AGAD oraz AP Przemyśl.

CDIAL, Lwów /755/1/285, identyczna kopia listy wywozowej jest także w ANK, Kraków.







Oraz notatka z 27 marca 1944 - ostatnia pewna wiadomość o losie zaginionych ksiąg.



Rozkaz wywozu ksiąg z 11 marca 1944 wydany przez niemieckiego szefa archiwów GG  dr Randta:


 

Numer sygnatury Parafia Data początkowa Data końcowa Liczba ksiąg Uwagi
384-392 Przemyśl 1636 1777 11
410-413 Albigowa 1661 1784 4
416-419 Babice 1602 1777 4
422-419 Bachorzec 1718 1816 2
425 Baligród 1718 1816 1
430-433 Bieliny 1662 1778 4
439-441 Bieździedza 1694 1785 3
443-446 Biroza 1696 1802 4
455 Blizne 1727 1776 1
458-459 Błażowa 1738 1778 2
462 Blozew 1648 1747 1
464 Boguchwała 1619 1759 1
467-471 Bóbrka 1660 185 5
474-477 Bruchnal 1701 1785 4
484-486 Brzozów 1688 1784 3
506 Brzyska 1739 1777 1
508-509 Chmielnik 1662 1777 3
520-521 Cieklin 1683 1777 2
523-533 Czudec 1649 1785 11
543-547 Czukiew 1682 1785 5
570-575 Dobrzechów 1647 1805 6
577-580 Domaradz 1744 1785 4
584 Drohobycz 1729 1784 1
587-596 Dubiecko 1631 1784 10
600-602 Dublany 1696 1776 3
603 Winniki 1746 1777 1
608 Dudynce 1778 1784 1
610-616 Dukla 1635 1781 17
628-631 Dynów 1701 1776 4
641-647 Dzikowiec 1675 1806 7
653-654 Felsztyn 1681 1777 2
657-658 Futoma 1703 1774 2
662-663 Gac 1895? 1770 2
669 Giedlarowa 1753 1786 1
674-682 Głogów 1684 1796 9
685-691 Gniewczyna 1658 1777 15 15 odnosi się do dwóch pozycji z Gniewczyny
693-700 Gniewczyna 1753 1786

706-707 Gogołów 1657 1772 2
709-712 Golcowa 1590 1784 4
716-721 Gorzyce 1678 1787 6
727-729 Grabownica 1676 1790 3
735-736 Grębów 1768 1775 2
744-751 Grodzisko 1708 1784 8
758 Handzlówka 1777 1784 1
761-763 Harta 1714 1783 3
766-767 Hartlowa 1597 1780 2
769 Hoczew 1633 1756 1
771-774 Humniska 1697 1784 4
779-782 Husaków 1617 1785 4
787-789 Hyzne 1703 1815 4
795-799 Izdebki 1615 1782 5
805-806 Jaćmierz 1719 1786 2
809-839 Jarosław 1616 1780 31
879-888 Jasienica 1621 1785 10
893-895 Jasionów 1666 1784 3
897-899 Jaśliska 1631 1785 3
905 Jasło 1717 1749 1
908 Jawornik 1778 1812 1
921-917 Jaworów 1630 1828 6
921-927 Jezowe 1721 1784 7
934-936 Kalwaria 1688 1793 3
938-939 Kańczuga 1687 1724 2
944-945 Klimkówka 1654 1776 2
951-957 Komarno 1651 1785 7
964-966 Kombornia 1684 1777 3
968 Korczyna 1764 1783 1
971-972 Kosina 1727 1777 2
975-978 Kraczkowa 1658 1781 4
985-987 Krasiczyn 1635 1784 3
995-997 Krasne 1657 1784 3
1000-1001 Krosno 1701 1784 2
1021-1025 Krościenko 1603 1789 3
1029-1035 Krezmienica 1659 1777 7
1051-1052 Krzywcza 1677 1778 2
1059-1060 Laszki 1604 1733 2
1064-1067 Leszawa 1636 1850 4
1070-1081 Leżajsk 1636 1786 2 sygnatury przepisane jak w inwentarzu
1101-1103 Lesko 1663 1784 3
1105 Lubatowa 1622 1777 1
1109-1114 Lubenia 1676 1784 6
1117-1119 Lubla 1610 1835 3
1121-1122 Lutcza 1653 1779 2
1124-1135 Łańcut 1633 1784 2 sygnatury przepisane jak w inwentarzu
1140-1141 Łanowice 1612 1784 2
1144-1149 Łączki 1649 1774 6
1158-1164 Łąka 1684 1805 7
1169-1170 Łężyny 1731 1778 2
1180 Łubienko 1636 1784 1
1183-1185 Majdan Kolbusz. 1756 1786 3
1187 Majdan Sien. 1716 1786 1
1190-1191 Malawa 1720 1786 2
1193-1196 Manasterz 1678 1777 4
1198-1201 Markowa 1657 1776 4
1205-1209 Medenice 1705
5
1223-1231 Miechocin 1593 1784 9
1235-1236 Miejsce 1770 1785 2
1245-1247 Milczyce 1650 1785 3
1257-1262 Mościska 1665 1786 6
1278-1282 Mrowla 1765 1786 5
1284-1287 Mrzygłód 1662 1805 4
1290 Myslatycze 1777 1784 1
1293-1294 Niebieszczany 1716 1777 2
1296-1299 Niebylec 1683 1776 4
1304-1310 Nienadówka 1666 1815 7
1315-1318 Niewodna 1663 1786 6
1320-1324 Niżankowice 1627 1781 5
1338-1341 Nowe Miasto 1754 1786 4
1343-1346 Nowosielce przewor. 1673 1784 4
1352 Nowosielce Koz. 1744 1784 1
1354-1356 Nowotaniec 1693 1786 3
1359-1362 Nozdrzec 1635 1817 4
1365-1368 Odrzykoń 1603 1817 4
1371 Osiek 1720 1751 1
1373 Osobnica 1784 1797 1
1376-1377 Ostrow 1763 1784 2
1384-1386 Pantalowice 1705 1777 3
1390 Pnikur 1685 1772 1
1392-1393 Pniew 1665 1785 2
1396-1404 Polana 1710 1787 9
1407 Poraz 1701 1770 1
1409-1410 Pruchnik 1720 1776 2
1421-1447 Przeworsk 1619 1785 27
1458-1462 Przewrotne 1730 1785 3
1458-1462 Przybyszówka 1628 1786 5
1466-1468 Przysietnica 1698 1787 3
1471-1472 Pysznica 1726 1781 2
1475 Raclawice 1659 1735 1
1481-1484 Radoysl 1728 1786 4 Radomyśl
1487 Radymno 1721 1786 1
1489-1499 Ranizow 1656 1818 11
1504-1506 Rogi 1636 1812 3
1590-1510 Rokietnica 1721 1784 2
1514 Równe 1713 1778 1
1521-1527 Rozwadów 1733 1858 7
1531-1535 Rudki 1682 1784 3
1540-1542 Rudolowice 1692 1784 4
1552 Rumno 1690 1786 1
1554 Rybotycze 1606 1786 1
1558-1562 Rychcice 1659 1784 5
1568-1570 Rymanów 1647 1776 3
1576-1585 Rzeszów 1661 1786 10
1597-1607 Sambor 1571 1782 11
1617-1625 Sanok 1705 1808 9
1632-1636 Sarzyna 1686 1814 5
1642-1644 Sądowa Wisznia 1693 1784 3
1648-1651 Sasiadowice 1716 1792 4
1655-1658 Sieniawa 1668 1784 4
1664-1666 Siennów 1620 1777 3
1672 Sietesz 1748 1777 1
1674-1676 Sławęcin 1661 1784 3
1678-1684 Słocina 1672 1786 7
1691-1698 Sokołów 1657 1784 8
1706 Starasol 1716 1753 1
1711 Staromieście 1751 1786 1
1719-1720 Strzałkowice 1694 1786 2
1723 Strzyżów 1721 1756 1
1728 Święcany 1700 1784 1
1735-1737 Świlcza 1730 1786 3
1740-1742 Szebnie 1650 1776 3
1745-1746 Targowiska 1679 1777 2
1750-1754 Tarnowiec 1654 1784 5
1757 Trzcinice 1653 1776 1
1762-1763 Trzesn 1750 1784 2
1766 Trześniów 1595 1786 1
1768-1773 Tuligłowy ad Komarno 1646 1784 6
1775-1776 Tuligłowy ad Pruchnik 1759 1785 2
1781-1786 Tyczyn 1661 1786 6
1794-1796 Tyrawa Wołoska 1651 1776 3
1798 Uherce 1749 1776 1
1800-1802 Ujkowice 1674 1785 3
1809-1816 Ulanów 1658 1785 8
1820-1822 Urzejowice 1703 1784 3
1831-1837 Wesoła 1613 1784 7
1844-1846 Wielowieś 1675 1776 3
1851-1852 Wojutycze 1646 1742 2
1854 Wola Rafal. 1691 1776 1
1857-1861 Wołkowyja 1708 1836 5
1863 Woloszcza 1705 1736 1
1869 Wrocanka 1717 1778 1
1871-1875 Wrzawy 1675 1787 5
1881-1844 Wysoka k. Łanc. 1651 1786 4
1904 Zabierow 1715 1777 1
1909-1916 Zaczernie 1667 1786 8
1929-1941 Zaleszany 1704 1785 3
1944-1946 Zaleze 1766 1784 3
1950-1953 Zarszyn 1693 1784 4
1955-1958 Zarzecze 1662 1784 4
1962 Zgłobień 1689 1733 1
1964-1967 Zręcin 1662 1774 4
1969 Żmigród Nowy 1698 1774 1
1972-1974 Żmigród Stary 1754 1803 3
1976-1984 Żołynia 1622 1784 9
1988-1990 Żurawica 1620 1784 3
2041-2042 Wola Zarczycka 1673 1759 2
2045 Kobylany 1746 1776 1
2060-2062 Głogów 1754 1800 3
2063-2067 Pstrągowa 1627 1780 5
2073-2074 Jedlicze 1709 1776 2
2075-2078 Jasło 1685 1784 4
2083-2084 Markowa 1773 1820 2
2088 Sąsiadowiec 1665 1710 1
2090 Strzyżów 1777 1784 1
2093-2094 Śliwcza 1700 1786 2
2097 Rokietnica 1686 1721 1










779






D5: 1/1-7 Bircza 1784 1871 7
D 13:1/1-2/2 Bruchnal 1787 1859 2
D 13:2/1-4 Jaworów 1816 1864 4
D 13:4/1-3 Krakowiec 1784 1880 3
D 13:8/1 Wielkie Oczy 1784 1855 1
D 19:3/1 Krukienice 1826 1830 1
D 19:9/1 Radenice 1782 1811 1
D 28:8/1 Tyrawa Wołoska 1831 1847 1
D 29:6/1-2 Sieniawa 1784 1860 2
D 36:2/1 Milatyn 1786 1837 1




23


Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Metrical books currently missing from the Przemyśl diocese

Spis poddanych Rogi, czerwiec 1773